"೧೫೦ ರ ಗಾಂಧಿ ಜೀವನ ಸಂದೇಶವಾಗಿ...."

"೧೫೦ ರ ಗಾಂಧಿ ಜೀವನ ಸಂದೇಶವಾಗಿ...."

        ಗಾಂಧಿ ಎಂಬ 'ಸತ್ಯ'ವನ್ನು ,ಬಾಪು ಎಂಬ 'ಅಹಿಂಸೆ'ಯನ್ನು, 'ಮಹಾತ್ಮಾ 'ಎಂಬ 'ಶಾಂತಿ'ಯನ್ನು ನಾವು ಅನುಸರಿಸಲಾಗುತ್ತಿಲ್ಲವೆಂಬುದಕ್ಕೆ ಭಾರತ ಮಾತೆಯ ಕಿರೀಟ 'ಜಮ್ಮು ಕಾಶ್ಮೀರ'ದಲ್ಲಿ ಸದಾ ಕೇಳಿಬರುತ್ತಿರುವ ಗುಂಡಿನ ಮೊರೆತ, ಬಾಂಗ್ಲಾದ ಗಡಿಯಲ್ಲಾಗುತ್ತಿರುವ ತಗಾದೆಗಳು, ದಲೈಲಾಮಾರಂಥವರ ಹತ್ಯೆಗೆ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಸಂಚುಗಳು, ರೈತರ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಗಳು, ನೇಗಿಲಯೋಗಿಯ ಪ್ರತಿಭಟನೆಗಳು, ನಮ್ಮ ನೆರೆಹೊರೆಯಲ್ಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಮರ್ಯಾದಾ ಹತ್ಯೆಗಳು,ಅತ್ಯಾಚಾರಗಳು,ನಕ್ಸಲ್ ದಾಳಿಗಳು  ಜ್ವಲಂತ ನಿದರ್ಶನಗಳಾಗಿವೆ. ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಜಗತ್ತಿನ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ವಿಜ್ಞಾನಿ 'ಐನ್ ಸ್ಟೀನ್' ರಕ್ತ ಮಾಂಸಗಳಿಂದ ತುಂಬಿದ ಇಂತಹ ಮಾನವತಾವಾದಿಯೊಬ್ಬ ಈ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ನಡೆದಾಡಿದ್ದ ಎಂಬುದನ್ನು ಮುಂದಿನ ಪೀಳಿಗೆ ನಂಬಲಿಕ್ಕಿಲ್ಲ " ಎಂದು ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ಕಣ್ಣೆದುರಿಗೆ ಕಂಡಂತೆ ಬಣ್ಣಿಸಿದ್ದರು; ಗಾಂಧಿಯವರನ್ನು ಈ ಜಗದ ವಿಸ್ಮಯವೆಂದು ಗುರುತಿಸಿದ್ದರು. ಹೌದು, ನಾವು ಅದ್ಬುತವೆಂದು ಕೊಂಡಾಡುವ ಗಾಂಧೀಜಿಯನ್ನು ನಮ್ಮದೇ ಮನೆಯ ಹಿರಿಯಜ್ಜನೆಂದು  ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ.

 ಗಾಂಧೀಜಿಯನ್ನು ನಾವು ದೇವಾಲಯದ ಗರ್ಭಗುಡಿಯಲ್ಲಿಟ್ಟು ಆರಾಧಿಸುತ್ತಿದ್ದೇವೆ.ನಗರದ   ವೃತ್ತಗಳಲ್ಲಿ,  ಗಲ್ಲಿಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಚಿನ ಅಥವಾ ಶಿಲೆಯ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನಾಗಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸಿ ಪೂಜಿಸುತ್ತಿದ್ದೇವೆ.ವರುಷಕ್ಕೊಮ್ಮೆ  ಜಯಂತಿಯಂದು ಅವನ ಮುಂದೆ ತಲೆಬಾಗಿ ಪುಷ್ಪಮಾಲೆ ಸಮರ್ಪಿಸಿ,  "ರಘುಪತಿ ರಾಘವ ರಾಜಾರಾಮ್......ಎಂದು ಭಜಿಸಿ ನಮಿಸುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. ಇದನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಗಾಂಧೀಜಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿತ್ಯ ನಾವು ಬದುಕಲಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ. ಬಾಪು, ತಾತ ಎಂದು ಪುಟ್ಟ ಮಕ್ಕಳ  ಎದೆಯೊಳಗೆ ಗಾಂಧಿಯನ್ನು ಇಳಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುವ ನಾವು ನಮ್ಮದೇ ಹೃದಯದೊಳಗೆ ಈ ತಾತನನ್ನು ಅರಿವನ್ನಾಗಿ ಬಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಲು ಮರೆಯುತ್ತೇವೆ.ಈ ವೈರುಧ್ಯವೇ ಗಾಂಧಿಯನ್ನು ನಮ್ಮಿಂದ ದೂರವಾಗಿಸುತ್ತಿದೆ. ನಮ್ಮ ದೇಶದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯಷ್ಟೇ ಅವರವರ ಭಾವಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಕೋಟಿಗಟ್ಟಲೇ ಗಾಂಧಿಯರನ್ನು ನಾವು ನಮ್ಮಮನಮನೆ ಗಳಲ್ಲಿ ಸೃಷ್ಟಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದೇವೆ. ಆದರೂ ಗಾಂಧೀಜಿ ನಮ್ಮ ಬದುಕನ್ನು ಆವರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ. ನಮ್ಮ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಗಾಂಧಿಯವರಷ್ಟು ಚರ್ಚೆಗೊಳಗಾದ, ಚರ್ಚೆಗೊಳಗಾಗುತ್ತಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ಬೇರೊಂದಿಲ್ಲವೆಂದು ಹೇಳಿದರೆ ತಪ್ಪಾಗಲಿಕ್ಕಿಲ್ಲ.

ಗಾಂಧೀಜಿಯವರು ಯಾವುದನ್ನು ತಮಗೆ ನೋವು ಕೊಡುವ ಸಂಗತಿ ಎಂದು  ವಿರೋಧಿಸಿದ್ದರೊ, ನಾವು ಅದನ್ನೇ ಇಂದು ವಿಜೃಂಭಣೆಯಿಂದ ಆಚರಿಸುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. ಮಹಾತ್ಮಾ,ಪರಮಾತ್ಮ, ದೇವರು ಎಂದು  ಗಾಂಧಿಯವರನ್ನು ಬಗೆ ಬಗೆಯ    ತೃಪ್ತಿಕರ ಹೆಸರುಗಳಿಂದ  ಆರಾಧಿಸಿ, ಮಾಡಬೇಕಾದ ಕರ್ತವ್ಯಗಳಿಂದ,ಕೈಗೊಳ್ಳಬೇಕಾದ ಕಾರ್ಯಗಳಿಂದ ವಿಮುಖರಾಗುತ್ತಿದ್ದೇವೆ.

ಗಾಂಧಿಯೇ ಬೇರೆ ಈ ನಮ್ಮ ಕಾಲದ ಜೀವನವೇ ಬೇರೆ ಎಂದುಕೊಂಡು ಕಾಲನ ಕುದುರೆಯೇರಿ ಹೊರಟಿದ್ದೇವೆ.ಇವೆರಡರ ಮಧ್ಯದ ಅಂತರ ಕಡಿಮೆಯಾಗದ ಹೊರತು  ನಮ್ಮ ಜೀವನದ ಎಷ್ಟೋ ಜ್ವಲಂತ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗೆ ಪರಿಹಾರ ಸಿಗಲಾರದು.ಅಂದರೆ ಈಗಲೂ ಗಾಂಧಿ ನಮಗೆಷ್ಟು ಪ್ರಸ್ತುತವಾಗಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಅಂತರಾವಲೋಕನದ ಮೂಲಕ ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಗಿದೆ. ನಾವು ನಿಜದಲ್ಲಿ ಗಾಂಧಿಯವರನ್ನಾಚರಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ;

ಗಾಂಧಿಯವರ ಸರಳತೆಯನ್ನು ಬದುಕಬೇಕಾಗಿದೆ;ಅವರ ಉದಾತ್ತ ಚಿಂತನೆಯನ್ನು ಜೀವಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ;

ನಾವು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ  ಎಲ್ಲ ಮಹಾಪುರುಷರ ಹಬ್ಬಗಳನ್ನು ಅವರ ಹುಟ್ಟಿಗನುಗುಣವಾಗಿ ಆಯಾ ಜಾತಿ ಮತ ಪಂಗಡಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಜನನಾಯಕರನ್ನಾಗಿ ಸೀಮಿತಗೊಳಿಸಿ  ವೈಭವೋಪೇತವಾಗಿ ಅವರ ಭಾವಚಿತ್ರಗಳನ್ನು  ಮೆರೆಸುವುದರ ಮೂಲಕ ನಮ್ಮ ಬಾಹ್ಯ ರಾಜಕಾರಣಕ್ಕೆ ತೃಪ್ತಿಯಾಗುವ  ಹಾಗೆ ಆಚರಿಸಿ,ಕುಣಿದು ಕುಪ್ಪಳಿಸುವ ಹೊಸ ಪರಂಪರೆಗೆ ನಾಂದಿ ಹಾಡಿದ್ದೇವೆ! ಕೆಲವು ಹಿರಿಯರಿಗಂತೂ ಈಗೀಗ ತಮ್ಮ ಜಾತಿಯಲ್ಲಿ ಆಗಿಹೋದ ಸಾಧಕರ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವಂತಾಗಿದೆ  ಅಥವಾ ಈ ಮಹಾಪುರುಷರು ತಮ್ಮ ಜಾತಿಯವರೆ ?  ಎಂದು ಆಶ್ಚರ್ಯ ಪಡುವಂತಾಗಿದೆ!ಆದರೆ ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಜಾತ್ಯಾತೀತ ಗಾಂಧಿಯವರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಈ ಸ್ವಜಾತಿ ಪೆಡಂಭೂತ ಮೆತ್ತಿಕೊಂಡಿಲ್ಲವೆಂಬುದೇ ಸಮಾಧಾನದ ಸಂಗತಿ.

ಹಾಗಾದರೆ ಗಾಂಧಿ ನಮಗೆಷ್ಟು ಪ್ರಸ್ತುತ ಎಂಬುದನ್ನು ನಿಕಷಕ್ಕೊಳಪಡಿಸುವುದಾದರೆ,ಗಾಂಧಿ ನಮ್ಮ ಜೀವನ ಪಥವಾಗಬೇಕು; ನಮ್ಮ ಕ್ಷಣ ಕ್ಷಣದ ಕರ್ಮಕಾರಣಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಬೇಕು. ನಾವು ನಡೆಯುವ ಪ್ರತಿ ಹೆಜ್ಜೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಗಾಂಧಿ ನಡೆದ ದಾರಿಯ ನೆನಪುಗಳಿರಬೇಕು.  ಪ್ಲೇಟೋ, ಸಾಕ್ರಟೀಸ್,ಅರಿಸ್ಟಾಟಲ್ ರಂಥವರು  ವೈಚಾರಿಕತೆಯನ್ನು ವೈಜ್ಞಾನಿಕತೆಯನ್ನು ಬರೆದು ತತ್ವಜ್ಞಾನಿಗಳಾದರೆ, ಗಾಂಧಿ ವೈಚಾರಿಕತೆಯ ಮೂಲ ಸತ್ವಗಳಾದ  ಸತ್ಯ ,ಶಾಂತಿ, ಅಹಿಂಸೆಗಳನ್ನೇ  ಬದುಕಿ ತೋರಿಸಿದ ದಾರ್ಶನಿಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ.ನನ್ನ ಬಾಲ್ಯದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ನನ್ನದೇ ಮನೆಯ ಅಜ್ಜನಂತೆ ಕೇಳಿದ್ದ ಗಾಂಧಿಯಲ್ಲಿ ಇಂದು ಬದುಕಿನ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿಯನ್ನು ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದೇನೆ.

ಪಿ .ಲಂಕೇಶ್ ರವರು ತಮ್ಮ  "ಮೋಕ್ಷ ಹುಡುಕುತ್ತ ಪ್ರೀತಿಯ ಬಂಧನದಲ್ಲಿ "ಎಂಬ ಲೇಖನದಲ್ಲಿ "ಬುದ್ಧನ ನುಡಿಮುತ್ತುಗಳನ್ನು ಹೀಗೆ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಾರೆ -" ಜಗತ್ತಿಗೆ ನಾನೇ ಕೊನೆಯ ಬುದ್ಧನಲ್ಲ.ನನ್ನ ಸರಳ ತತ್ವ ಪರಿಪಾಲನೆಯಿಂದ ಯಾರು ಬೇಕಾದರೂ ಬುದ್ಧನಾಗಬಹುದು" ಎಂದು ಸರಳ ಸತ್ಯವನ್ನು ಜಗತ್ತಿಗೆ ಅರುಹಿದನು.ಹೀಗೆಂದು  ಬುದ್ಧ ಮಾರ್ಗದೋರಿದರೂ,ನಾವು ಮಾತ್ರ ಬುದ್ಧನನ್ನು ಪರಮದೈವ ವೆಂದು ಆರಾಧಿಸಿ ನಮ್ಮಿಂದ ದೂರವಾದ  ದೈವಪೀಠದಲ್ಲಿ ಶಿಲಾಮೂರ್ತಿಯಾಗಿಯೋ ಅಥವಾ ಲೋಹಮೂರ್ತಿಯಾಗಿಯೋ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸುವಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ನಮ್ಮ ಕರ್ತವ್ಯ ಮುಗಿಯಿತೆಂದು ನಿರಾಳರಾಗಿದ್ದೇವೆ. ಯಾರು ಮೂರ್ತಿ ಆರಾಧನೆಯನ್ನು ಅರ್ಥಹೀನವೆಂದು ವಿರೋಧಿಸಿದ್ದರೋ ಅವರನ್ನೇ  ಕಲಾಮೂರ್ತಿಗಳನ್ನಾಗಿ  ಗಲ್ಲಿ ಗಲ್ಲಿಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸಿ ವರುಷಕ್ಕೊಮ್ಮೆ ಆರಾಧಿಸಿ ಆ ಮಹನೀಯರು ಬದುಕಿದ ತತ್ವಾಚರಣೆಯನ್ನು ಮರೆಯುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. ಡಾ.ರಾಜಶೇಖರ ಮಠಪತಿಯವರು ತಮ್ಮ 'ಗಾಂಧಿ' ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ "ಗಾಂಧೀಜಿಯವರನ್ನು ಮಹಾತ್ಮ ನೆಂದು ನಮ್ಮಿಂದ ದೂರ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕಿಂತ ನಮ್ಮಂತೆಯೇ ರಕ್ತ ಮಾಂಸ, ನೋವು, ನಲಿವು,ಹಠ, ದ್ವಂದ್ವ, ಮೌನ, ಕೋಪ, ಆನಂದಗಳನ್ನೊಂಡ  ಸರಳ ಮನುಷ್ಯನೆಂದು ಸ್ವೀಕರಿಸಿ , ನಮ್ಮ ಬದುಕುಗಳಲ್ಲಿ ನಿತ್ಯಸತ್ಯನನ್ನಾಗಿ ಆಚರಿಸಿ, ಹತ್ತಿರವಾಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಗಿದೆ" ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ.

         ಅಕ್ಕನ ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿನ  ನೆಲದ ಮರೆಯ ನಿಧಾನದಂತೆ, ನಮ್ಮ ಭಾರತೀಯರ ಭಾವದ ಮರೆಯ ಬ್ರಹ್ಮನಾದವರು ಗಾಂಧೀಜಿ. ಗಾಂಧಿಯವರ ಪ್ರಕಾರ ಯಾವುದು ದೇಸಿ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಪರಮೋಚ್ಚ ಸಂಕೇತವಾಗಿತ್ತೊ,ಯಾವುದು ಸ್ವಾವಲಂಬಿ ಬದುಕಿನ ಆಧಾರ ಸ್ತಂಭವಾಗಿತ್ತೊ ,ಯಾವುದು ಭಾರತೀಯರ ಎದೆಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಚ್ಚಗಿನ ಭಾವವನ್ನು ಮೂಡಿಸಿ ,ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ವಿರುದ್ಧದ ಹೋರಾಟಕ್ಕೊಂದು ಕಿಡಿಯನ್ನು ಹೊತ್ತಿಸಿತ್ತೊ, ಖಾದಿಯನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಿ  ಅಂದಿನ  ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳಿಗೆಲ್ಲ ಸೂರ್ಯನಂತಿರಬೇಕಾಗಿತ್ತೊ, ಅದೇ "ಚರಕ"ವಿಂದು ನಮ್ಮದೇ ಮನೆಯ ಮೂಲೆಯೊಂದರಲ್ಲಿ   ತನ್ನ ದೇಹದ ಮೂಳೆಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಮುರಿದುಕೊಂಡು ,ಉಸಿರಿಲ್ಲದೆ ಕ್ಷಯರೋಗದಿಂದ ಕ್ಷೀಣಿಸಿ, ಜೇಡಗಳಿಗೆ ಆಶ್ರಯಾದಾತನಾಗಿ, ಪಾಳುಬಿದ್ದಿರುವ ಎದೆಗೂಡಿನಂತೆ ಅವಸಾನದ ಅಂಚಿನಲ್ಲಿರುವ ಪಳೆಯುಳಿಕೆಯಾಗಿದೆ.  ಹೀಗೆ ಕೆಲವು ಮನೆಗಳ ನಿರುಪಯುಕ್ತ ಸರಕು ಕೋಣೆಯಲ್ಲಿ ಮೈಮುರಿದುಕೊಂಡು ಅನಾಥವಾಗಿ ಬಿದ್ದಿರುವ ಚರಕ ಮತ್ತು ಅದರ ತಾಯಿಯಾದ ಕೈಮಗ್ಗದ ಅವಶೇಷಗಳು ವೈಭೋಗದ ಇಂದಿನ  ಆಧುನಿಕ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಗಾಂಧಿಯವರ ದೇಸಿ ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಮೂಲಶಿಕ್ಷಣ ಹಾಗೂ ಗುಡಿಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು  ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿರುವ ದುಸ್ಥಿತಿಯ ಪ್ರತೀಕವಾಗಿವೆ.

ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನನ್ನವ್ವನ ಕೈಯ್ಯಲ್ಲಿ ತಿರುಗುತ್ತಾ ನೂಲನ್ನು ಸುತ್ತುತ್ತಿದ್ದ  ಗಾಂಧಿ ಚರಕ ತನ್ನ ಪೂರ್ವದ ಜೀವಕಳೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡು ಬೇಡವಾದ ಕೊರಡಾಗಿದೆ.  ಇಂದು ಕೈಮಗ್ಗದ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ವಿದ್ಯುತ್ ಮಗ್ಗಗಳು ಆವರಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರೂ  ಅವುಗಳ ಸ್ಥಿತಿಯೇನೂ ಭಿನ್ನವಾಗಿಲ್ಲ. ನೇಯ್ಗೆಯ ಕುಪ್ಪಸದ  ಖಣಗಳಿಗೆ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಅಷ್ಟೇ ಏಕೆ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಂತಹ ಹೊರರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿರುವ ನನ್ನೂರು  ಗುಳೇದಗುಡ್ಡ ಸೇರಿದಂತೆ ಕೆರೂರು, ಅಮೀನಗಡ, ಇಲಕಲ್, ಬನಹಟ್ಟಿ, ಮಹಾಲಿಂಗಪುರ,ಗಜೇಂದ್ರಗಡ ಮುಂತಾದ ಪಟ್ಟಣಗಳು ನೇಕಾರಿಕೆಯ ಗುಡಿ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನುಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಹೆಣಗಾಡುತ್ತಿವೆ. ನಾಡಿನ ಖ್ಯಾತ ರಂಗಕರ್ಮಿ ಪ್ರಸನ್ನ ರವರು ಚರಕ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪಣತೊಟ್ಟು, ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ಗಳ ಮೂಲಕ ಸರಕಾರವನ್ನೆಚ್ಚರಿಸುತ್ತಾ ಗಾಂಧಿ ಮಾರ್ಗ

ದಲ್ಲಿ ಅಚಲವಾಗಿ ನಂಬಿಕೆಯಿಟ್ಟು ಮುನ್ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.  ಖಾದಿಯನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತಾ ದೇಸಿ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಉಳಿವಿಗಾಗಿ ನಾಡಿನಾದ್ಯಂತ  ಸಾಮಾಜಿಕ  ಮೌನಕ್ರಾಂತಿಯನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕುವುದರ ಮೂಲಕ ಸಂಚಲನವನ್ನುಂಟುಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಜನರಿಂದ ತುಂಬಿ ತುಳುಕಬೇಕಾಗಿದ್ದ, ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಸ್ವಾವಲಂಬಿ ಬದುಕಿನ ಮಾರ್ಗವಾಗಿದ್ದ ಖಾದಿ ಗ್ರಾಮೋದ್ಯೋಗ ಕೇಂದ್ರಗಳು ಸೊರಗುತ್ತಿವೆ. ಈ ಕೇಂದ್ರಗಳನ್ನು ಬದಲಾದ ಕಾಲಘಟ್ಟಕ್ಕನುಗುಣವಾಗಿ ಪುನಶ್ಚೇತನಗೊಳಿಸಬೇಕಾದ ಅಗತ್ಯವಿದೆ.